KPPB: Suatu Pengenalan

 

 

 

 

 

 

Oleh Muhaimi Suhaili

 

Pengenalan

KAPASITI Pedagogi Pembelajaran Bermakna (KPPB) dilaksanakan melalui kursus-kursus yang ditawarkan oleh semua Institut Pendidikan Guru Malaysia (IPGM) di seluruh 27 Kampus di Malaysia. Pelaksanaannya berdasarkan Model KPPB IPGM (2020) daripada proses merungkai sehingga Kefahaman melalui Reka Bentuk (KmR).

Ketika merungkai, aspek kejelasan amat ditekankan yang melibatkan Standard Kandungan/Maklumat Kursus, perkembangan pelajaran, hasrat Pembelajaran, kriteria kejayaan dan backward design. Dalam KmR pula, terdapat tiga Peringkat iaitu Peringkat 1: Hasil Diharapkan, Peringkat:  Bukti Pentaksiran dan Peringkat 3: Pelan Pembelajaran Bermakna.

Dalam Pelan Pembelajaran tersebut, aspek WHERETO dan aplikasi kelima-lima model KPPB ditekankan. Model-model tersebut ialah Model Pembelajaran Pelajar, Kompetensi Global 6C, Model Reka Bentuk Pembelajaran, Model 3E (Engagement, Enhancement, & Extension) dan Model 3R (Rigor, Relevance, & Relationship).

Aktiviti Merungkai dan KmR dilaksanakan dengan menggunakan templat yang dibekalkan oleh IPGMuntuk kedua-duanya yang dilaksanakan dua minggu sebelum interaksi kuliah, tutorial dan amali dijalankan sepanjang minggu Bimbingan Perancangan Kurikulum (BPK).

Templat Merungkai dan KmR

 

Rajah 1: Aktiviti Merungkai dan KmR (sama ada stand alone atau interdisiplinary) hendaklah dilaksanakan dua minggu sebelum interaksi pembelajaran dimulakan, pada sepanjang minggu Bimbingan Perancangan Kurikulum (BPK)

 

Model KPPB (IPGM, 2020)

 

Rajah 2: Model KPPB (IPGM, 2020)

 

Tatacara pelaksanaan KPPB adalah seperti yang terdapat dalam Rajah 2, Model KPPB (IPGM, 2020). Selain itu, IPGM telah menerbitkan sebuah buku iaitu Objek Pembelajaran Digital (OPD) Kapasiti Pedagogi Pembelajaran Bermakna (KPPB) sebagai panduan menghasilkan OPD KPPB yang diterbitkan pada tahun 2024 seperti dalam Rajah 3.

Rajah 3:Model KPPB (IPGM, 2020), panduan dalam menghasilkan OPD KPPB

Model-model KPPB 

 

Pedagogi Lama kepada pedagogi Baharu

 

Pedagogi lama lebih menekankan penguasaan kandungan. Murid perlu menguasai ICT, Kapasiti Pedagogi dan Pengetahuan Kandungan.

Melalui Pedagogi Baharu, murid bersama-sama menguasai dan menerokai kandungan iaitu ke arah pembelajaran bermakna. Murid bersama-sama merancang kurikulum sebagai co-learner dan co-designer.

Murid juga mencipta dan mengunakan pengetahuan BAHARU dalam kehidupan.

Dalam pembelajaran bermakna, penggunaan teknologi digunakan dan murid boleh belajar di mana-mana dan pada bila-bila masa melalui konsep Ubiquitous seperti rajah di atas.

Dalam KPPB, pembinaan Objek Pembelajaran Digital (OPD) bagi setiap Kursus amat ditekankan bagi memenuhi konsep Ubiquitous.

Contoh OPD KPPB yang dihasilkan

 

Kerangka Operasi Pembelajaran Bermakna

Dalam kerangka operasi pembelajaran bermakna, ada tiga perkara yang sangat penting untuk menjadikan pembelajaran itu benar-benar bermakna. 

1. Yang pertama, pelajar dapat menguasai pengetahuan dan kemahiran yang dipelajari.
2. Yang kedua, berdasarkan pengetahuan dan kemahiran yang dipelajari, pelajar dapat menghasilkan pengetahuan dan kemahiran baharu. 
3. Yang ketiga ialah pengetahuan dan kemahiran baharu yang dihasilkan itu dapat digunakan dalam kehidupan yang sebenarnya.

Rumusannya, pelajar tidak sekadar mengetahui dan mempelajari pengetahuan serta kemahiran, tetapi memberi peluang kepada pelajar mencipta sesuatu yang baharu berdasarkan pengetahuan dan kemahiran yang telah dipelajari. Apa yang paling bermakna ialah pengetahuan dan kemahiran yang dipelajari itu dapat digunakan dalam kehidupan sebenarnya.

Kerangka ini perlu difahami kerana ada kaitan dengan:

1. Aktiviti merungkai dan merancang suatu reka bentuk pembelajaran melalui KmR.

2. Konsep mikro dan makro, serta The Big Idea (TBI) atau Idea Utama.

3. Essential Question (soalan-soalan Pencetus Idea).

 

 

Kejelasan Backward Design dalam KPPB

Berdasarkan Rajah 2: Model KPPB (IPGM, 2020), aktiviti merungkai dan merangkai merupakan elemen backward design iaitu menentukan dahulu hasil pembelajaran, menentukan bukti hasilan untuk dinilai dan merancang aktiviti pengajaran dan pembelajaran ke arah pelan pembelajaran bermakna.

 

 

 

Penyampaian kurikulum secara modular dan interdisiplinary

Kamus Cambridge mendefinisikan modular ialah perihal menerangkan kaedah pembuatan iaitu sesuatu proses dipisahkan kepada bahagian yang boleh dilakukan dalam susunan yang berbeza atau di tempat yang berbeza. 

Dalam pembelajaran bahasa, pendekatan modular bermaksud memecahkan kemahiran kepada unit-unit kecil yang dikenali sebagai modul (BPK, 2016).

Dalam konteks pengajaran dan pembelajaran KPPB pula, modular ialah pembelajaran yang merujuk kepada kursus-kursus yang tidak bergabung atau melaksanakan interdisiplinari atau yang bersifat stand alone atau berdiri sendiri. 

Dalam konteks sekolah Pembelajaran Berasaskan Projek ada dilaksanakan secara interdisiplinary. Cumanya tidak disebut perkataan interdisiplinary itu. 

Contohnya, Pembelajaran Berasaskan Projek (PBP), menghasilkan Jet Terbang bagi Tahun 5 dengan menggabungkan mata pelajaran Reka Bentuk dan Teknologi (RBT), Matematik, Sains dan Bahasa Melayu.

Melalui kurikulum persekolahan 2027 juga turut menekankan pembelajaran yang akan mengintegrasikan pelbagai disiiplin secara berpakej yang dikenali sebagai transdisiplin.

Bagi konteks IPGM pula, interdisiplinary pula ialah merujuk kepada kursus-kursus yang bergabung untuk melaksanakan aktiviti pembelajaran yang sesuai dalam mana-mana aktiviti pembelajaran yang bersesuaian seperti kuliah, tutorial atau pentaksiran berterusan.

Di IPGM, pelaksanaan penyampaian kurikulum menggunakan kedua-dua kaedah.

Dengan perkataan lain, di IPGM melaksanakan kaedah modular apabila sesuatu kursus itu tidak digabungkan atas sebab-sebab tertentu, atau digabungkan apabila didapati kursus ini sesuai dilaksanakan dengan kaedah interdisiplinary.

Sama ada sesuatu kursus itu dilaksanakan secara stand alone atau interdisiplinary, kedua-dua kaedah penyampaian kurikulum ini hendaklah melalui proses KPPB berdasarkan Modul KPPB (IPGM, 2020).

 

 Pillars of Education

 

 Pillars of Education (UNESCO)

 

Perjalanan Bersama-sama itu Satu Proses

 Slaid Sesi Perkongsian Pengalaman Pembelajaran Pelajar

 

Perjalanan KPPB - hendak ke mana?

Gambar: Pelajar-pelajar IPGM sedang bergraduasi (Sumber: Sinar Harian)

 

Kompetensi Global 6C

Kesimpulannya

Pemahaman yang mendalam tentang kerangka operasi KPPB haruslah dikuasai oleh guru-guru agar amalan dan tindakan sejajar dengan hasrat yang hendak dicapai. KPPB membentuk kemenjadian murid yang memenuhi kompetensi global 6C dan Pillar of Education oleh UNESCO. Sifat-sifat KPPB haruslah dinamik dan fleksibell jika mahu meletakkan produk IPGM ini benar-benar dapat menangani perubahan dan kalis masa depan.

*****

SUMBER TENTANG KPPB YANG BOLEH DIRUJUK:

Anda boleh memperoleh templat merungkai dan merangkai, serta beberapa panduan tersebut melalui pautan di bawah ini.

Anda juga boleh memperoleh kedua-dua templat tersebut seperti di bawah serta maklumat yang boleh dijadikan panduan seperti pautan di bawah ini.

Selain itu, Puan Mimma Sayuti juga ada berkongsi dengan kita tatacara tentang menghasilkan Objek Pembelajaran Digital (OPD) melalui pautan penulisan beliau seperti di bawah.

Panduan DLO-KPPB IPGM sebagai bahan bacaan tambahan dan panduan seperti pautan di bawah.

Selain itu, buku khusus untuk OPD KPPB telah dikeluarkan. 

Panduan lengkap boleh merujuk buku tersebut malah telah diterbit yang dihasilkan oleh Task Force.

 *****